الف. منشأ واجب بودن برخی از عبادات و مستحب بودن برخی دیگر از آنها، دستور الهی است. آفرینش انسان به گونه‌ای است که توانایی رسیدن به قله‌های کمال و جایگاه والایی در عالم هستی را دارد. خدای مهربان برای اینکه انسان بتواند خود را به این کمالات برساند، راه رسیدن به این مقصد را از طریق پیامبران و اوصیای آنان برای او تبیین کرده و ضروریات پیمودن این راه را که در مرحله اول همان انجام واجبات و ترک محرمات باشد، به او نشان داده است.
نتیجه اینکه علت واجب بودن واجبات از جمله نماز صبح و دیگر نمازها، نیاز ضروری به این عمل، برای رسیدن به نقطه اوجی است که خدا برای انسان تعیین کرده است.[1]
ب. اینکه برخی از عبادات و اعمال، منحصر به زمان خاصی شده است، به این دلیل است که برخی از زمانها خاصیتی دارند که در زمان‌های دیگر، آن ویژگی وجود ندارد. همان‌طور که برخی از مکان‌ها این‌چنین هستند؛ مثل کعبه و مسجد الحرام. به همین دلیل است که برخی از ماه‌ها مثل ماه رمضان و یا برخی از روزها همچون روز جمعه، عید قربان، عید غدیر و... از جایگاه خاصی در دین برخوردار شده‌اند. ساعت‌های مختلف شبانه‌روز هم از این قاعده مستثنا نیستند. زمان‌هایی مثل شب قدر[2] یا شب جمعه[3] یا عصر عرفه، خصوصیت‌های منحصر به خود را دارند. زمان قبل از طلوع فجر(سحر) و بعد از آن تا طلوع خورشید(بین الطلوعین) نیز از مهم‌ترین و با فضیلت‌ترین ساعت‌های شبانه‌روز محسوب می‌شوند، زیرا تمرکز فکری بیشتری برای انسان در این زمانها وجود دارد.[4]
محروم ماندن از برکات این ساعت‌ها، مانع بزرگی در رسیدن به مقامات و آثار مادی و معنوی انسانی است. در داستان حضرت یوسف(ع)، وقتی که برادران او از حضرت یعقوب(ع) خواستند تا از خدا برای آنان استغفار کند، او فرمود: «سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَکُمْ رَبِّ»؛[5] بعداً برای شما استغفار خواهم کرد. در روایات آمده که حضرت یعقوب(ع) منتظر سحر شب جمعه ماند تا در آن وقت برای فرزندانش استغفار کند.[6]
يکی دیگر از نمازهای مستحبی نماز شكر است، و چون نمازی است كه در وقت حاصل شدن نعمت و یا دفع بلا و مرض خوانده شود.
امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمود: چون خداوند به تو نعمتی دهد یا از تو نعمتی را دفع نماید، دو ركعت نماز بخوان و در ركوع و سجود اول (بعد از ذكر می گویی:
«الحمدلله شكرا شكرا شكرا وحمدا»
و در ركوع و سجود دوم می گویی:
«الحمدلله الذی استجاب دعائی واعطانی مسئلتی ». بعد دعای علی بن الحسین را از صحیفه بخوان. [1]
[1] . المصباح المنیر، ص 413.
منبع: http://www.beytoote.com
«دین» واژه ی عربی است که اصطلاحاً به معنای «اعتقاد به آفریننده ای برای جهان و انسان، و دستورات عملی متناسب با این عقاید، می باشد».[1] با توجه به این تعریف و توضیح اصطلاحی دین روشن می شود که هر دینی از دو بخش تشکیل می گردد:
1. عقیده یا عقایدی که حکم پایه و اساس و ریشه ی آن را دارد.
2. دستورات عملی که متناسب با آن پایه یا پایه های اعتقادی و برخاسته از آن باشد».[2]
واژه ی «اصول دین» به بخش اول (عقاید) و واژه ی «فروع دین» به بخش دوم (احکام عملی)، گفته می شود.[3] اصول دین از این باب اصل نامیده شده که در محدوده ی فکر و عقیده است، یعنی چیزی که پایه و اساس و ریشه ی دین است، و کیفیت و کمیت توجه هر انسانی به فروع دین بستگی به میزان اعتقاد وی به اصول دین دارد.[4]
اصول دین دارای دو اصطلاح عام و خاص است به اصول دین که در مقابل احکام دین است. اصول دین به معنای عام و به اصول دین که شامل یک یا چند اصل اعتقادی که مشخصات مذهب خاصی (علاوه بر اصول دین به معنای عام) را دارا می باشد، اصول دین به معنای خاص گفته می شود.[5]
اصول دین اسلام (به معنای عام) شامل توحید، نبوت و معاد است. و اصول دین به معنای خاص (اصول مذهب) علاوه بر توحید، نبوت و معاد شامل عدل و امامت نیز می باشد.
با این توضیحات روشن شد که اصول دین به چه معنا و به چه اموری اطلاق می شود، همچنین دانسته شد منظور از فروع دین، احکام عملی اسلام است. رتبه ی اصول دین چون از باب علم است مقدم بر فروع دین که از باب عمل است می باشد؛ یعنی تا علم و اعتقاد نباشد عمل معنا ندارد. البته علم در اصول اعتقادات، علم صرف نیست، بلکه علم به همراه یقین یا همان علم الیقین است.
مرحوم فیض کاشانی(ره) در این زمینه می فرماید: «اشرف از این دو (علم و عمل) علم است، علم به منزله درخت و عبادت به منزله ثمره ی آن است».[6]
ایشان همچنین در نسبت بین علم و ایمان (یقین) می فرماید: مرجع ایمان هم به علم است. زیرا ایمان تصدیق شی است و به ناچار مستلزم تصور شی است که این همان علم است. ایمان به قدر همان علم است.[7]
نمازگزار در ركعت دوم و آخر نماز، پس از سجده، تشهد مي خواند كه شامل گواهي دادن به يكتايي خدا و رسالت پيامبر است. درباره فلسفه و حكمت تشهد مي توان به موردهاي زير اشاره كرد:
1. حمد و ستايش الهي
امام صادق عليه السلام فرمود:
تشهد، حمد و ستايش خداست. پس در خلوت، بنده خدا باش و در كارها فروتن؛ زيرا خدا انسان را خلق كرده و او را به عبادت كردن فرمان داده كه با قلب و زبان و جوارح، حق عبوديت را به جاي آوري... .1
2. تجديد ايمان و اسلام
امام علي عليه السلام فرمود: «معناي تشهد، تجديد و تكرار شهادتين است؛ تجديد ايمان و اسلام و اعتراف به مبعوث شدن بعد از مرگ».2
3. اقرار و اعتراف به توحيد و نبوت
شخص نمازگزار روزانه ده ها مرتبه به يگانگي خدا و رسالت پيامبر خدا صلي الله عليه و آله شهادت مي دهد و اين گواهي را در نماز مستحكم مي سازد. تشهد، بيان و تكرار سخناني است كه در ابتداي نماز (اذان و اقامه) به زبان آورده و اين براي يادآوري و اقرار مكرّر سخنان پيشين است.
4. صلوات بر پيامبر خاندان آن حضرت، نمايان گر مفاهيم زير است:
الف) قدرداني از تلاش هاي طاقت فرساي پيامبر در هدايت مردمان؛
ب) جايگاه والاي خاندان معصوم آن حضرت، به گونه اي كه در نماز هم از آنان ياد مي شود؛
ج) پيوند نزديك نبوت با امامت؛
د) عمل به سفارش هاي پيامبر در دوستي با خاندان آن حضرت.
5. در حمد، به زبان جمع اظهار بندگي مي كنيم. تشهد، به زبان اول شخص (شهادت مي دهم) است. گويا اين گواهي را هر كس بايد خود، با آگاهي و اعتقاد عميق، اظهار و بيعت خويش را با خدا و رسول تجديد كند.3
6. در تشهد، مستحب است انسان پاي راست خود را بر روي پاي چپ بيندازد. اميرالمؤمنين علي عليه السلام در بيان دليل اين عمل فرمود: «تأويل آن اين است كه خدايا! باطل را بميران و حق را بر پاي دار».4
7. تشهد نماز، به زانو زدن در پيشگاه خداي متعال در روز قيامت شباهت دارد.5
نمازهای مستحبی زیاد است و آنها را نافله گویند. بین نمازهای مستحبی ،به خواندن نافله های شبانه روز بیشتر سفارش شده ، و آنها در غیر روز جمعه سی وچهار رکعت اند، که هشت رکعت آن نافله ی ظهر و هشت رکعت نافله ی عصر و چهار رکعت نافله ی مغرب و دو رکعت نافله ی عشا و یازده رکعت نافله ی شب و دو رکعت نافله ی صبح می باشد. چون دو رکعت نافله عشا را بنابر احتیاط واجب باید نشسته خواند،یک رکعت حساب می شود ولی در روز جمعه بر شانزده رکعت نافله ظهر و عصر، چهار رکعت اضافه می شود.
از یازده رکعت نافله شب ، هشت رکعت آن باید به نیت نافله ی شب ، و دو رکعت آن به نیت نماز شفع ، و یک رکعت آن به نیت نماز وتر خوانده شود و دستور کامل نافله ی شب در کتاب های دعا گفته شده است .
نمازهای نافله را می شود نشسته خواند ولی بهتر است دو رکعت نماز نافله نشسته را یک رکعت حساب کند. مثلا کسی که می خواهد نافله ی ظهر را که هشت رکعت است نشسته بخواند، بهتر است شانزده رکعت بخواند. و اگر می خواهد نماز وتر را نشسته بخواند، دو نماز یک رکعتی نشسته بخواند. نافله ی ظهر و عصر را در سفر نباید خواند. ولی نافله ی عشا را به نیت اینکه شاید مطلوب باشد، می تواند به جا آورد
نماز استخاره برای درخواست نیکی و انجام کارهای خوب در روایات سفارش شده است. البته در برخی از آنها استخاره همراه با خواندن نماز و دعا توصیه شده و در بعضی روایات تنها به ذکر دعایی خاص بسنده شده است.
روایاتی در این‌باره از امام صادق(ع) نقل شده است که چند نمونه از آنها ذکر می‌شود:
1. «هر گاه یکى از شما بخواهد کار مهمّى (که نیاز به مشاوره دارد) انجام دهد، در این صورت با هیچ یک از مردم درباره آن مشورت و نظرخواهى نکند، تا اینکه نخست با خداوند تبارک و تعالى مشاوره نماید».
راوى از امام پرسید: فدایتان گردم مشاوره با خداوند تبارک و تعالى دیگر چیست؟
امام(ع) فرمود: نخست از خداوند متعال درخواست می‌کند که خیر او را در آن کار پیش آورد و کارش را درست کند آنگاه با دیگران به مشاوره پردازد، و هرگاه شخص با مشاوره خداوند تبارک و تعالى کارش را آغاز کند، خداوند نیز خیر او را بر زبان هر یک از مردم که طرف مشورت او قرار گیرد جارى خواهد ساخت».[1]
2. «هر گاه یکى از شما بخواهد کار مهمى انجام دهد لازم است دو رکعت نماز بخواند آنگاه حمد و ثناى خداوند عزّ و جلّ بجا آورد و بر پیامبر خدا صلوات فرستد سپس این دعا را بخواند: «اللَّهُمَّ إِنْ کَانَ هَذَا الْأَمْرُ خَیراً لِی فِی دِینِی وَ دُنْیای فَیسِّرْهُ لِی وَ قَدِّرْهُ لِی وَ إِنْ کَانَ غَیرَ ذَلِکَ فَاصْرِفْهُ عَنِّی»؛ بار خدایا! اگر این کار خیر دین و دنیاى مرا در بردارد، پس انجام آن را برایم میسّر و مقدّر فرما، و اگر چنین نیست، پس آن را از من برگردان و دور ساز.
سپس از آن حضرت پرسیده شد که در آن دو رکعت چه بخوانیم؟
درباره
نماز و آثار آن , احكام نماز ,
امام صادق(علیه السلام) فرمود: نماز شب صورت را زیبا و خلق را نیکو و انسان را خوشبو می گرداند، رزق را زیاد و قرض را ادا می کند، اندوه را برطرف می سازد و چشم را جلال می دهد.
در بخش دوم از بررسی نماز و به ویژه نمازهای مستحبی «فضیلت نماز شب» را از نظر می گذرانیم. امام صادق(علیه السلام) فرمود: نماز شب صورت را زیبا و خلق را نیکو و انسان را خوشبو می گرداند، رزق را زیاد و قرض را ادا می کند، اندوه را برطرف می سازد و چشم را جلال می دهد(1).
رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمود: نماز شب وسیله ای است برای خوشنودی خدا و دوستی ملائکه(2) .
امام صادق(علیه السلام) فرمود: در خانه هایی که نماز شب خوانده می شود و قرآن تلاوت می گردد، آن خانه ها نزد آسمانیان همچون ستاره ها درخشانند(3)
کیفیت نماز شب
نماز شب مجموعا یازده رکعت است:
1. هشت رکعت آن که دو رکعت دو رکعت مانند نماز صبح خوانده می شود و چهار دو رکعتی آن به نیت نماز شب است.
2. دو رکعت نماز شفع: بهتر است در رکعت اول آن بعد از حمد، روسه ناس و در رکعت دون بعد از حمد سروه فلق خوانده شود.
3. یک رکعت نماز وتر: بعد از حمد سه بار سوره توحید و یکبار سوره فلق و یکبار سوره ناس بخوانیم و می توان یک سوره تنها خواند، سپس دست ها را برای قنوت به سوی آسمان بالا می بریم و حاجات خود را از خدا می خواهیم.
و برای چهل مومن دعا می کنیم و طلب مغرفت کرده و هفتاد مرتبه می گوییم: استغفرالله ربی و اتوب الیه (از پروردگار خود طلب آمرزش و مغرفت می کنیم و به سوی او بازگشت می نمایم) .
آنگاه هفت بار می گوییم: هذا مقام العائذه بک من النار(این است مقام مسی که از آتش قیامت به تو پناه برد) و بعد از آن 300مرتبه می گوییم: (العفو) و سپس می گوییم: رب اغفرلی و ارحمنی و تب علی، انک انت التواب الغفور الرحیم.
تعداد صفحات : 7
درباره ما
اطلاعات کاربری
شعر دلتنگيلینک دوستان
نظرسنجی
تاثيرات نماز در زندگي روزمره شما؟
آمار سایت
