با چند روش کاربردی که والدین می‌توانند، با به کارگیری آنها اثر مثبت در نهادینه نمودن نماز در فرزند خود به جا بگذارند، آشنا شوید .

سوال : روش‌های مؤثر در جذب کودک به نماز و آموزه های دینی کدام است؟ دغدغه بسیاری از مادران و مربیان در جامعه امروزی این سوال است و از آنجا که درباره روش‌های موثر در جذب کودک به آموزه‌های دینی سخن فراوان است و بنای ما بر اختصار است، به صورت مختصر چند روش کاربردی که والدین می‌توانند، با به کارگیری آنها اثر مثبت در نهادینه نمودن نماز در فرزند خود به جا بگذارند، توضیح داده می‌شود :

الگو دهی

از جمله روش‌های مؤثر و سریع‏الانتقال مطرح در روانشناسی رشد، روش الگوپذیری است، اگر پدر و مادر، والدین و اولیاء قبل از اینکه بخواهند کودک را با آداب اسلامی آشنا کنند، خود متخلق به اخلاق نبوی و اسلامی باشند و خود عمل کنند، کودک نیز تقلید کرده و عمل خواهد کرد، زیرا از سن 1 تا 7 سال کودک بدون دانستن فلسفه کار صرفاً آن را تکرار می‌کند و این مساله در همه جوامع پذیرفته شده است و حتی نسبت به افراد بزرگسال نیز تاثیرگذار است.

ریشه همه آثار معنوی اخلاقی و اجتماعی که در عبادت است در یک چیز است : یاد حق و غیر او را از یاد بردن. قرآن‏ کریم در یک جا به اثر تربیتی و جنبه تقویتی روحی عبادت اشاره می‏کند و می‏گوید : نماز از کار بد و زشت باز می‏دارد. خداوند می فرماید:«اتْلُ مَا أُوحِىَ إِلَیْک مِنَ الْکِتَبِ وَ أَقِمِ الصلَوةَ إِنَّ الصلَوةَ تَنهَى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنکَرِ وَ لَذِکْرُ اللَّهِ أَکبرُ وَ اللَّهُ یَعْلَمُ مَا تَصنَعُونَ (عنکبوت/۴۵ )»: آنچه را از کتاب آسمانى به تو وحى شده تلاوت کن ، و نماز را بر پا دار که نماز ( انسان را ) از زشتى ها و منکرات باز مى دارد و خداوند مى داند شما چه کارهائى انجام مى دهید .در این آیه براى دلدارى و تسلى خاطر و تقویت روحیه و ارائه خط مشى کلى و جامع – به پیامبر کرده دو دستور به او مى دهد : نخست مى گوید آنچه را از کتاب آسمانى ( قرآن ) به تو وحى شده تلاوت کن .این آیات را بخوان که هر چه مى خواهى در آن است : علم و حکمت ، نصیحت و اندرز ، معیار شناخت حق و باطل ، وسیله نورانیت قلب و جان ، و مسیر حرکت هر گروه و هر جمعیت . بخوان و در زندگیت به کار بند ، بخوان و از آن الهام بگیر ، بخوان و قلبت را به نور تلاوتش روشن کن . بعد از بیان این دستور که در حقیقت جنبه آموزش دارد ، به دستور دوم مى پردازد که شاخه اصلى پرورش است ، مى گوید : و نماز را بر پا دار ( و اقم الصلوة ) .

همه مسلمانان در لایه های پنهان شخصیت خود به انجام فرایض و واجبات دینی خود تمایل داشته و همواره مایلند خود را مسلمان واقعی بدانند، بخصوص پدران و مادران مسلمان تلاش دارند، که فرزندانی مومن و متدین داشته باشند.

گاهی دیده می شود والدینی که خود به انجام فرایضی دینی چندان مقید نیستند، امّا به داشتن فرزندانی مۆمن و مۆدب افتخار می کنند.

در این نوشتار راه های تحقق این تمایل ذاتی را با هم مرور می کنیم. چه کنیم تا خود و فرزندان مان نسبت به نماز که شاکله و شیرازه همه فضائل اخلاقی و تربیتی به شمار می آید، علاقمند و پایبند باشیم. اگر حتی بخشی از آنچه را که در نماز از خداوند می خواهیم بدست آوریم، هرگز (خود و فرزندانمان) دست از نماز بر نداشته و همواره بر عمق و غنای آن خواهیم افزود.

۱- تقویت و ارتقاء سطح آگاهی و شناخت دینی در حوزه های مختلف: توحید، نبوت، امامت، معاد، نعمت ها و موهبت های الهی، چرا که حلقه های مذکور پیوندی پایدار  با هم دارند. تقویت نماز بدون آگاهی از سایر ابعاد دین ممکن نخواهد بود. لذا مطالعه کتب دینی، آموزش و شرکت در کلاس ها و همایش های دینی و استفاده از برنامه های فرهنگی و مذهبی صدا و سیما از اصلی ترین پیش نیازهای تقویت نماز در خانواده است.

۲- پاسخ گویی صحیح و به موقع به پرسش های دینی اعضای خانواده

۳- پرهیز از زور و استبداد و در آموزش نماز- فراموش نکنیم که غنچه با زور گل نمی شود باید فضای مناسب و مراقبت صحیح برای گل شدن غنچه صورت گیرد.

۴- گناه، ذهن و فکر آدمی را مسموم نموده و علاقه به دعا و نیایش را به شدت کاهش و بی محتوا می کند. پرهیز از محیط و افراد آلوده به گناه، مهم ترین و موثرترین راه رسیدن به نماز واقعی است.

نماز قضا نیز همانند اصل نماز در زمان رسول اکرم(ص) تشریع شده است و یکی از دلایل وجوب آن، آیهٔ «أَقِمِ الصَّلَوةَ لِذِكْرِى»،[1] است که بیشتر مفسران گفته‌اند: «این آیه دلالت دارد بر این که هر گاه به یادت آمد که نمازی بر عهده داری آن‌را به‌جا بیاور چه در وقتش باشد یا خارج از وقتش اگر در وقتش بود ادای آن‌را به جا بیاور و اگر در خارج از وقتش باشد قضایش را بجا بیاور.[2]

رسول اکرم(ص) فرمود: «کسی که نماز واجبش به سبب خوابیدن یا فراموشی ترک شود هر وقت یادش آمد آن‌را به‌ جا بیاورد و بر او کفاره‌ای غیر از به ‌جا آوردن نماز نیست. به درستی که خداوند متعال می‌فرماید: «أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِكْرِي».[3]

آن‌حضرت در روایت دیگری فرموده است: «کسی که بخوابد و نمازش ترک شود یا بر اثر فراموشی نمازش فوت شود پس آن‌را قضا نماید».[4]

دربارهٔ قسمت دوم پرسش؛ نمایهٔ «قضا شدن نماز صبح حضرت رسول اکرم(ص)»، سؤال 644 را مطالعه کنید.

لاک زدن انگشتان پا و صحت وضو

محدودیت واجبی ذكر نشده است لیكن مستحب است مقدار مصرف آب برای وضو یك مد (تقریباً 750 گرم) و برای غسل یك صاع (3 كیلو) باشد. البته باید از اسراف در مصرف آب خودداری نمود. (ر.ک عروه الوثقی, ج1)

در قسمت جلو سر (فرق باز شود) مسح باید انجام شود و لازم نیست حتماً مقابل بینی باشد. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع, ج1, م251)

اگر دیگری دست و صورت او را شتسشو دهد وضو باطل است. اما اگر دیگری آب می‌ریزد و خود شخص شستشو می‌دهد اشكال ندارد. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع, ج1, ص185, شرط یازدهم)

خشك كردن دست‌ها و صورت لازم نیست و چنانچه آب وضو بر رطوبت صورت و دست غلبه كند كفایت می‌كند. .(ر.ک استفتائات جدید امام خمینی(ره), ج1, س37 و38)