اهميت و آثار نماز در اسلام
تمام كوشش و تلاش ما در اين بخش از بحث بر اين است كه فضيلت نماز را در دين اسلام تبيين نموده و اهميت و جايگاه آن را روشن سازيم، به اين معنى كه اگر خواسته باشيم تعاليم و دستورات الهى را در دين از حيث درجه و مرتبه مورد ارزيابى قراردهيم نماز در چه مرتبهاى از مراتب قراردارد و جايگاه آن در چه حدّى است؟ آيا مىتوان آن را در عرض ساير تعاليم دينى قرارداد يا خير نماز از جايگاه ويژهاى در دين برخوردار مىباشد؟ عناوينى كه در اين فصل مورد بحث قرار خواهند گرفت در راستاى همين هدف انتخاب شدهاند. انشاء الله كه بتوانيم در تعقيب اين هدف خوانندگان محترم را مددى رسانده باشيم.
1 ـ ارزش و جايگاه نماز
نماز در مكتب انسان ساز اسلام از جايگاه ويژهاى برخوردار بوده و هيچ عملى از اعمال دينى و افعال عبادى با آن قابل مقايسه نمىباشد و اگر خواسته باشيم تعاليم و دستورات دين را درجه بندى نموده و مراتبشان را مشخص نمائيم نماز در بالاترين درجه و مرتبه تعاليم دينى قراردارد. و از چنان ارزشى برخوردار است كه ساير ارزشهاى دينى در عرض آن قرار نمىگيرند. اگر درك و معرفت به ارزش نماز براى كسى حاصل گردد هرگز در آن كوتاهى نكرده و يا آن را ترك نخواهد نمود. در روايتى از امام صادق(عليه السلام)چنين آمده است كه: «هر گاه كسى به نماز ايستد رحمت الهى از آسمان بر او نازل مىشود و فرشتگان اطراف او را احاطه مىكنند و فرشتهاى گويد: اگر اين نماز گزار ارزش نماز را مىدانست هيچ گاه از نماز منصرف نمي شد»(1). و يا على(عليه السلام) در حديثى مىفرمايند: اوصيكم بالصلاةِ التى هى عمود الدين وقوام الاسلام فلا تغفلوا عنها.
«شما را سفارش مىكنم به نمازى كه ستون دين و قوام اسلام است پس از نماز غافل نشويد»(2).
ــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ اصول كافى، ج3 ص265. 2 ـ مستدرك الوسائل، ج1 ص172.
خداوند در شب معراج به نبى مكرّم اسلام(صلى الله عليه وآله وسلم) حقايق بسيارى را نمايان و متجلى ساخت كه يكى از آن حقايق كه بر پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم) آشكار گرديد نماز بوده است كه بصورت محملى از نور كه چهل نوع از انواع نور در آن بود و اطراف عرش خدا را احاطه كرده بود ظاهر گرديد. و به همين جهت آن سفير الهى فرمودهاند الصلاة نورٌ. «نماز نور و روشنايى است»(1). پس كسى كه با نماز مأنوس است در قلمرو نور و روشنايى قراردارد و آنكه با نماز فاصله دارد از نور و روشنايى دور افتاده و خود را در محيط تاريكى و ظلمت انداخته است. بنابر اين مىتوان نتيجه گرفت كه مفهوم كلام نبى(صلى الله عليه وآله وسلم) اين است كه تاركين نماز در تاريكىاند و چونبه ارزش نماز در زندگى خود ارجى ننهادهاند نزد مسلمين فاقد اعتبار و ارزش اجتماعى بوده و ايشان را در زندگى دنيا و آخرت سعادتى نيست. ارزش و شخصيت آدمى به ميزان اهميت دادن او به ارزشهاى دينى است و مؤمن واقعى از بىتوجهى و بىمبالاتى نسبت به تعاليم دينى و ارزشهاى الهى مبرّاست. پس نماز را در دين جايگاهى بس بلند است به منزله سر در بدن و روح در كالبد جسم، همانگونه كه بدن بىسر و جسم بىروح را ارزشى نيست دين بىنماز را خيرى نخواهد بود.